თეონა აქუბარდია – „ზალკალიანის განცხადება ქვეყნისთვის დამაზიანებელი იყო“

თეონა აქუბარდია - „ზალკალიანის განცხადება ქვეყნისთვის დამაზიანებელი იყო“8 ივლისს საქართველომ პრაქტიკულად სამოქალაქო დაპირისპირების ზღვარზე გაიარა. თბილისში 4 სხვადასხვა აქცია გაიმართა. „თბილისი პრაიდის“ წინააღმდეგ ბიზნესმენ ლევან ვასაძის ლეგიონი დილიდან პარლამენტთან გამაგრდა. „პრაიდის“ დაანონსებული ღირსების მარში მაინც გაიმართა, ოღონდ სულ სხვა ლოკაციაზე, გაცილებით მცირე მასშტაბურობით და ხანგრძლივობით. აქცია შსს-თან გაიმართა. ვასაძის მომხრეები სასწრაფოდ წავიდნენ შსს-თან, მაგრამ ღირსების მარში უკვე დასრულებული იყო.

ტრადიციულად აქცია რუსთაველზე გამართეს ანტისაოკუპაციო მოძრაობამაც, სადაც მას ადგილს ვასაძის ლეგიონი არ უთმობდა. მოხდა რამდენიმე ინციდენტიც, თუმცა ქვეყანა სამოქალაქო დაპირისპირებას გადაურჩა.

კიდევ ერთი აქცია „რუსთავი 2“-თან გაიმართა ტელეკომპანიის დახურვის მოთხოვნით, სადაც მაუწყებელში შეჭრის საშიშროებაც იდგა. ამ დაძაბულობის ფონზე არ ჩანდა ის, რომ სახელმწიფოს კრიზისებთან გამკლავება შეუძლია. უსაფრთხოების საბჭო არც ამ შემთხვევაში შეკრებილა.

შეუძლია თუ არა სახელმწიფოს კრიზისებთან გამკლავება და იყო თუ არა აუცილებელი ეროვნული უსაფრთხოების საბჭოს შეკრება? – ამ საკითხებზე „ახალ თაობასთან“ ინტერვიუში საქართველოს სტრატეგიული ანალიზის ცენტრის წარმომადგენელი თეონა აქუბარდია საუბრობს.

_ 8 ივლისს ქვეყანამ პრაქტიკულად სამოქალაქო ომის ზღვარზე გაიარა. დაინახეთ ის, რომ სახელმწიფოს აქვს კრიზისებთან გამკლავების გზები და სტრატეგია?

_ ჩვენ ვხედავთ, რომ 20 ივნისის შემდეგ საქართველოში აქციები მიმდინარეობს პერმანენტულ რეჟიმში. აქციები, რომელიც ანტისაოკუპაციო მოძრაობად არის ცნობილი ყოველდღე იკრიბება, რომლის ბოლო მოთხოვნაც – გახარიას გადადგომა დღემდე არ შესრულებულა და ამ მოთხოვნის გამო ეს აქციები გრძელდებოდა.

რუსეთის ფედერაცია დგამს ჰიბრიდული ომის ტაქტიკის მსგავს ნაბიჯებს. რაც ქვეყანაში ხდება ამის მაგალითია. ერთი მხრივ მსჯელობენ ახალი სანქციების დაწესებაზე, საქართველოდან ღვინისა და მინერალური წყლების ექსპორტთან დაკავშირებით, ასევე ცდილობს ჩაერიოს ქვეყნის შიდა საქმეებში. მხედველობაში მაქვს ის ჯგუფები, რომლებიც გააქტიურებულები არიან და პირდაპირი და ირიბი კავშირები აქვს რუსეთის ფედერაციასთან.

ლევან ვასაძის და მისი ჯგუფის აქცია გავრილოვის მოვლენებამდე დაანონსებული იყო და ვხედავდით, როგორი ანტიკონსტიტუციური განცხადებები ისმოდა, როდესაც ვასაძე მოუწოდებდა მომხრეებს არ დამორჩილებოდნენ პოლიციას, გამოეყენებინათ კომბლები, ქამრები და ა. შ.

8 ივლისს უკვე საბოლოო ჯამში ჩვენ ვნახეთ 3 აქცია. იყო ანტისაოკუპაციო მოძრაობის, ვასაძის დაჯგუფების, რომელსაც პატრიოტთა ალიანსი და ემზარ კვიციანიც შეუერთდნენ და იმ აქციაზე ბევრი ისეთი ადამიანი იყო, რომელიც პირდაპირ რუსეთიდან ფინანსდება, რაც იყო ეროვნული ინტერესებისა და კონსტიტუციის წინააღმდეგ მიმართული ქმედება. რეალურად ქვეყანამ გაიარა სამოქალაქო დაპირისპირების ზღვარზე. მინდა დიდი მადლობა ვუთხრა ყველას, ვინც აგვაცილა ეს დიდი უბედურება. ვნახეთ, რომ პოლიციელები ამ აქციებზე იყვნენ მობილიზებულები.

თუმცა, კიდევ ერთხელ ვაჩვენეთ ის, რომ კრიზისების მართვა ქვეყანაში პოლიტიკურ დონეზე მოშლილია. როდესაც ქვეყანას ერთდროულად აქვს გარე და შიდა საფრთხეები ერთდროულად. როცა რუსეთი ერთი მხრივ იყენებს ეკონომიკურ სანქციებს და ბერკეტებს, როცა პირდაპირ ამბობენ რუსეთის ფედერაციის ოფიციალური პირები, რომ ეს სანქციები საქართველოში ხელისუფლების საწინააღმდეგო განწყობებს გამოიწვევს და მათი მიზანია საქართველო იყოს არასტაბილური, სუსტი და ქაოტური ქვეყანა. ხოლო, მეორე მხრივ შიდა ჯგუფები, რომლებსაც პირდაპირი ან ირიბი კავშირები აქვს რუსეთთან, პირდაპირ ამწვავებენ ვითარებას.

პოლიტიკურ დონეზე კრიზისების მართვა პოლიტიკურ დონეზე ევალება სახელმწიფო უსაფრთხოების საბჭოს, რომლის თავმჯდომარეც არის პრემიერი, ხოლო მდივანი _ შს მინისტრი, რომელიც ამავდროულად ვიცე-პრემიერია. შესაბამისად სახეზე გვაქვს შიდა და საგარეო საფრთხეები.

1 მაისი იყო ერთადერთი თარიღი, როცა უსაფრთხოების საბჭოს სხდომა შედგა. სხვა არანაირი აქტივობა არ გვინახავს ამ ინსტიტუტის, რომელიც საგარეო და შიდა უსაფრთხოებაზეა მიმართული.

_ რატომ? უმოქმედოა ეს საბჭო?

_ ამ კითხვას უნდა უპასუხოn პრემიერმა ბახტაძემ და შს მინისტრმა გახარიამ. მთავრობამ დაარღვია კანონი, რომლის მიხედვითაც 2 ივლისი იყო ბოლო თარიღი, როცა ეროვნული უსაფრთხოების საბჭოს აპარატის დებულება უნდა დაემტკიცებინა მთავრობას. ეს დებულება მთავრობის მიერ დღემდე არ არის დამტკიცებული. ანუ საბჭოს აპარატი დღემდე არ ჰყავს და არ მუშაობენ შესაბამისი კვალიფიკაციის ადამიანები იმ რისკების შესახებ, რომლებიც ქვეყანაშია სხვადასხვა მიმართულებით, რათა მან წარუდგინოს რეკომენდაციების პრემიერ-მინისტრს. ამაზე პასუხისმგებლობა ეკისრება პრემიერ ბახტაძეს და მინისტრ გახარიას.

ირიბად თუ ვიმსჯელებთ, შეიძლება ბიძინა ივანიშვილის პასუხისმგებლობაც დავაყენოთ ამ კუთხით. იმიტომ, რომ ის არის ხელისუფლების არაფორმალური ლიდერი. ქვეყანას აქვს საფრთხეები, მაგრამ არ აქვს ანტიკრიზისული გეგმა. ასევე არ ვიცით რით აპირებს ქვეყანა დააკომპენსიროს ის ეკონომიკური ზიანი, რაც მიადგა ქვეყანას.

_ რა ვითარებაც ვიხილეთ 8 ივლისს, იყო თუ არა იმის აუცილებლობა, რომ საბჭო შეკრებილიყო და ემსჯელა ამ საკითხებზე?

_ საბჭოს შეკრების აუცილებლობა არაერთხელ იყო. იქნებოდა ეს პანკისის მოვლენები, დავით გარეჯის საკითხი თუ გავრილოვის ჩამოყვანის საკითხი. კობახიძე, რომელიც დღეს ისევ საუბრობს საარჩევნო კანონმდებლობაზე, სანამ გავრილოვს ჩამოიყვანდა, ეს გადაწყვეტილება მარტო მას არ უნდა მიეღო.

საზღვრის დაცვა ეხება შსს-ს, შესაბამისად, გახარიას ჰქონდა ინფორმაცია მის ჩამოსვლასთან დაკავშირებით, სუს-ი კი უზრუნველყოფს შიდა უსაფრთხოებას. რატომ ვერ გათვალეს მათ ის, რომ გავრილოვის ჩამოყვანა საზოგადოებაში ამ ტიპის პროტესტს გამოიწვევდა ქვეყანაში, სადაც 11 წლის წინ ომი იყო, რომლის 20% ოკუპირებულია და ყოველდღიურად რუსეთი მცოცავი ოკუპაციის მეშვეობით ახორციელებს ქვეყნის ანექსიას და ადამიანის უფლებების უხეშ დარღვევას. ამ შემთხვევაში ეს უნდა ჰკითხოთ გახარიას და ბახტაძეს.

კანონმდებლობაში ეროვნული უსაფრთხოების საბჭოსთან დაკავშირებით წერია, რომ ეს არის პირდაპირ ვალდებული, რომ საბჭო უნდა მოეწვია არათუ 8 ივლისს, არამედ გავრილოვის ჩამოყვანამდეც. საბჭო 3 თვეში ერთხელ უნდა შეიკრიბოს, 3 თვე ხდება 1 აგვისტოს, თუ ხელისუფლება კანონის დარღვევას ამ კუთხითაც არ აპირებს, 1 აგვისტომდე მაინც უნდა შეიკრიბოს.

სამწუხაროა, რომ პარლამენტი არ იმჩნევს ამ კანონდარღვევას. სამწუხაროა, რომ მთავრობა არ ზრუნავს უსაფრთხოების დაცვაზე ისე, როგორც ამას კანონი ამბობს და რომელსაც უმრავლესობამ დაუჭირა მხარი პარლამენტში.

_ ჟურნალისტ გიორგი გაბუნიას ეთერის შემდეგ საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადება თუ იყო თქვენთვის გასაგები, როცა საერთაშორისო ორგანიზაციებს რეაგირებისკენ მოუწოდა?

_ ერთი თემაა, რაც ილაპარაკა გაბუნიამ, რაც არასწორია. ეს არის ერთი ჟურნალისტის და ტელეკომპანიის საქმე. მეორე თემაა მთავრობის კომუნიკაცია ხალხთან. ვნახეთ, როცა პანკისის მოვლენები იყო ,მთავრობამ დააგვიანა რეაგირება რამდენიმე საათით, დაიგვიანა დავით გარეჯის დროსაც, დაიგვიანა 20 ივნისის მოვლენების დროს. 7 საათზე დაიწყო აქცია და დილის 4 საათამდე არავინ გამოჩნდა ხელისუფლებიდან, რომ რაღაცა რეაგირება მოეხდინა. დილის 4 საათზე ჩაატარა პრემიერმა ბახტაძემ სრულიად გაუგებარი ბრიფინგი. მას შემდეგ, რაც სისხლი დაიღვარა რუსთაველზე, მერე დაიწყეს რეაგირება პოსტფაქტუმ.

ერთადერთი შემთხვევა, როდესაც მყისიერი რეაგირება ჰქონდათ ხალხთან და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, სამწუხაროდ, იყო პუტინის ლანძღვა-გინება, რაც ძალიან დამაზიანებელი იყო ქვეყნისთვის. ჩანს, რომ მხოლოდ პუტინის მიმართ გინება იწვევს მათ სტრატეგიულ კომუნიკაციას. ვნახეთ, რომ ყველამ გააკეთა განცხადება.

ძალიან დამაზიანებელი იყო საგარეო უწყების და მინისტრ ზალკალიანის განცხადება. მე არ მგონია, რომ ბატონ ზალკალიანს არ ესმოდეს, რომ ეს განცხადება იყო ქვეყნისთვის დამაზიანებელი, როცა მოუწოდა საერთაშორისო საზოგადოებას, ჰქონდეს რეაგირება ჟურნალისტის გამონათქვამებთან. მით უმეტეს, კიდევ უფრო უხერხულ მდგომარეობაში ჩაიგდო თავი, როცა მის განცხადებას არანაირი გამოხმაურება არ მოჰყოლია საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან.

_ ვადამდელი არჩევნებისკენ მივდივართ?

_ ვადამდელი არჩევნები არის გზა ხელისუფლების ჩანაცვლებისთვის, მაგრამ ამ ეტაპზე არ არის ლაპარაკი ვადამდელ არჩევნებზე. ვხედავთ რუსულ ინტერესს, რომ საქართველო იყოს ქაოსში, დემოკრატიული ინსტიტუტები ეფექტიანად არ მუშაობდეს და ეს პროცესი, რაც ხდება, ამ ყველაფერს ხელს უწყობს.

ვადამდელი არჩევნები იმართება მაშინ, როცა ქვეყანაში კრიზისია, მაგრამ ხელისუფლება ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ ეს კრიზისი ვერ დაინახოს. ის დაპირება, რაც იყო პროპორციულ არჩევნებთან და ნულოვან ბარიერთან დაკავშირებით, აუცილებელია იმისთვის, რომ ქვეყანაში იყოს ჯანსაღი გარემო. ეს გასაუმჯობესებელია გრძელვადიან ხედვებში, მაგრამ დღევანდელ კრიზისთან დაკავშირებით უნდა გავაცნობიეროთ, რომ რუსეთი არის ჩვენი მტერი. სახელმწიფომ კი უნდა დაიცვას ქვეყნის მოსახლეობის ინტერესები და დაანახოს კონკრეტული სამოქმედო გეგმა, წინააღმდეგ შემთხვევაში არჩევნები იქნება მხოლოდ და მხოლოდ ბუტაფორია.

დღეს საზოგადოება ორ ნაწილად არის გაყოფილი _ ერთი, რომელიც მხარს უჭერს პროდასავლურ კურსს და დემოკრატიულ ინსტიტუტებს, ხოლო მეორე, რომელიც მიგვათრევს წარსულში, 200 წლიანი ოკუპაციის პერიოდში, სადაც საქართველოს არ ჰქონდა საკუთარი ხმის უფლება, რომ საკუთარი გადაწყვეტილებით ემართა ქვეყანა.

ამის მცდელობა იყო რუსთაველზე 8 ივლისს, როცა ეწინააღმდეგებიან ქვეყნის კონსტიტუციას და საგარეო კურსს. მცდელობაა, რომ საქართველოში შემცირდეს პროდასავლური კურსის მომხრეთა რიცხვი და არ იყოს მყარი დემოკრატია.

მე შორს ვარ იმ აზრისგან, რომ ეს ანტისაოკუპაციო აქცია ნაციონალური მოძრაობის მიერ იმართება, აქ აღარ არის საუბარი ნაციონალურ მოძრაობაზე, ”ქართულ ოცნებასა” თუ პატრიოტთა ალიანსზე, აქ საუბარია ქვეყანაზე. უნდა დავინახოთ, ვინ არის დღეს მტერი და ვინ მოყვარე.

უნდა დავიცვათ ჩვენი დემოკრატია და საგარეო ვექტორი, რომელიც კონსტიტუციაში იქნა ჩაწერილი ამ ხელისუფლების პირობებში, მაგრამ ამ ჩანაწერსაც ემუქრება საფრთხე იმ შავ-ბნელი მოწოდებების გამო, რომლებიც გვესმოდა 8 ივლისს რუსთაველის გამზირზე.

იაგო ნაცვლიშვილი, ახალი თაობა