ლევან ალაფიშვილი – ”ქართული ოცნების” მთავარი პრობლემა მისი საკონსტიტუციო უმრავლესობაა”

კონსტიტუციონალისტი ლევან ალაფიშვილი “ახალ თაობასთან” ინტერვიუში ძალაუფლების დანაწილების პრინციპზე და მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებზე საუბრობს.
– ბატონო ლევან, თქვენ როგორ აფასებთ შექმნილ პოლიტიკურ მოცემულობას?
– “ქართულ ოცნებას” სალომე ზურაბიშვილთან ერთად პოლიტიკური პროცესის გაგრძელება კიდევ უფრო მეტად დააზიანებს. ეს ყველაზე კარგად თვითონ “ქართულმა ოცნებამ” იცის. მე სწორედ ამ კონტექსტში განვიხილავ კახა კალაძის განცხადებას. ნაწილი არათუ “გაპრავებაზე” არის გადასული, არამედ ღია კრიტიკაზე, რაც უკვე არის იმის ნიშანი, რომ რეალურად “ქართული ოცნების” გუნდის შიგნით ერთგვაროვანი პოზიცია არ არის, რადგან მეორე ნაწილისგან ამის საპირისპირო გვესმის.
ფაქტია, სალომე ზურაბიშვილი ნეგატივად იქცა თვითონ პარტია “ქართული ოცნების” შიგნითაც.
– კონკრეტულად რას გულისხმობთ?
– პარტიის შიგნით დაპირისპირებას სწორედ სალომე ზურაბიშვილის ირგვლივ.
– გიგი უგულავა ამბობს, რომ საკონსტიტუციო უმრავლესობამ დაღუპა თავის დროზე ნაციონალური მოძრაობა და ახლა “ქართული ოცნება”. ის აქცენტს მრავალპარტიულ პარლამენტზე აკეთებს. რამდენად შესაძლებელია, პროპორციულ არჩევნები დაინიშნოს არა 2024 წელს, როგორც ეს კონსტიტუციაშია ჩაწერილია, არამედ 2020 წელს?
– პირველი სერიოზული შემაშფოთებელი პროცესი მაშინ წარმართა “ქართულმა ოცნებამ”, როდესაც კონსტიტუციური უმრავლესობა გაიფორმა. სწორედ მაშინ აუვარდათ თავში. 2016 წელს “ქართულმა ოცნებამ” პროპორციული წესით 48% მიიღო, მაგრამ გაიფორმა კონსტიტუციური უმრავლესობა. ეს პრობლემა არის შევარდნაძის პრეზიდენტობიდან მოყოლებული დღემდე.
კონსტიტუციური უმრავლესობა გამოწვევაა ყველა ხელისუფლებისთვის და ეს იქცა სერიოზულ გამოწვევად “ქართული ოცნების” ხელისუფლებისთვისაც. ეს გამოიყენეს ბოროტად შევარდნაძემ, სააკაშვილმა და ახლა “ქართულმა ოცნებამ”. ჩნდება ცდუნება, რომ მართლა ძლიერი ხარ, რომ მართლა ყველაფერი შეგიძლია, რომ ჭეშმარიტებაზე გაქვს მონოპოლია და ა.შ.
კალაძე დღეს რომ გამოდის და შეცდომებზე საუბრობს, როდესაც საკონსტიტუციო ცვლილებები გაატარეს, მაშინ მოვუწოდებდით, რომ არ წასულიყვნენ ამ მიმართულებით. ახლა ძალიან დაგვიანებულია თავის მართლება. ეს იცით, რას ჰგავს? ბავშვს რომ უბრაზდები და ის გეუბნება, ერთიც მაპატიე, მეტს აღარ ვიზამო!
კონსტიტუცია როდესაც მიიღეს, მე მაშინ ვთქვი, რომ პარტიის წესდება მიიღეს. საზოგადოების ჯგუფი დაასახელონ, რომელიც ამ საკონსტიტუციო ცვლილებებს უჭერდა მხარს, გარდა მათი პარტიული წევრებისა. პარტიის მხოლოდ ერთი ჯგუფი უჭერდა მხარს, სრულად იქაც არ იყო თანხვედრა.
ეს არის პრობლემა. ისინი არ ითვალისწინებდნენ ხალხის აზრს. ენდიაიმ თუ აირაიმ სოციოლოგიური კვლევის შედეგები დადო, სადაც პრეზიდენტის პირდაპირ არჩევნებს მოსახლეობის 60% უჭერდა მხარს, მაგრამ ვინ გაითვალისწინა?! ამაშია პრობლემა.
ყველა წინამორბედი ხელისუფლებაც ცდილობდა, ესარგებლა და შეექმნა მექანიზმები, რომ ძალაუფლება შეენარჩუნებინა, მაგრამ ორ საპარლამენტო ვადაზე მეტი ამომრჩეველმა არც ერთი არ გააჩერა პოლიტიკურ ავანსცენაზე.
მოქალაქეთა კავშირი ახსოვს ვინმეს?! ნაციონალური მოძრაობა არსებობს, მაგრამ ჩამოცილდა ხელისუფლებას. შესაბამისად, ეს უნდა გაეთვალისწინებინა “ქართულ ოცნებას”. პასუხი მარტივია – ხშირი არჩევნები, პირდაპირი წესით არჩეული ორგანოები და სახელმწიფო ინსტიტუტები რაც მეტი იქნება, მით უკეთესია ჩვენნაირი მყიფე დემოკრატიისთვის. ეს არის გზა მდგრადი დემოკრატიის განვითარებისკენ.
სწორედ იმიტომ, რომ ძალაუფლება ჰქონდათ, საკონსტიტუციო უმრავლესობას ფლობდნენ პარლამენტში, ჩვენ, ხალხს, პრეზიდენტის პირდაპირი წესით არჩევის უფლება წაგვართვეს.
– 300 ხმოსანს რომ აერჩია, ამ შემთხვევაში სურათი როგორი შეიძლებოდა ყოფილიყო?
– საქმე ისაა, რომ ამომრჩევლის 60% თვლის, რომ პირდაპირი არჩევნები უნდა იყოს პრეზიდენტის ასარჩევად, მაგრამ “ქართულ ოცნებას” ასე არ უნდა.
როდესაც ციკლურია არჩევნები, როდესაც ირჩევ პრეზიდენტს, პარლამენტს, ადგილობრივ თვითმმართველობებს, ისეა აწყობილი საარჩევნო კალენდარი, რომ პოლიტიკური კრიზისის ალბათობა მნიშვნელოვნად იკლებს.
ახლა სალომე ზურაბიშვილი 300 ხმოსანს რომ აერჩია, მერე ვნახავდით, ამას რა მოჰყვებოდა. ახლო პერიოდში არანაირი არჩევნები არ არის, ამიტომ ხალხს თავისის პოზიციის დაფიქსირება გარეთ მოუწევდა. ხალხს, უკმაყოფილების მცირე ნაპერწკალზეც კი, ქუჩაში გამოსვლა მოუწევდა.
ამას ვერ აცნობიერებს დღეს ხელისუფლება. თუკი განწყობები იცვლება, ეს განწყობებიც ადეკვატურად უნდა ისახებოდეს არჩევნების გზით. ეს ვერ გაითვალისწინა “ქართულმა ოცნებამ”.
– ახლა ვიღაც გეტყვით, რომ გერმანიაში, სხვა საპარლამენტო რესპუბლიკებში პრეზიდენტს პირდაპირი წესით არ ირჩევენ.
– გერმანია არის დემოკრატიული სახელმწიფო, სადაც ფედერალური მოწყობაა და ყველა დონეზე არის არჩევნები. მე ვსაუბრობ იმაზე, რომ სადაც ხალხის მონაწილეობა არ არის უზრუნველყოფილი, იქ პოლიტიკური კრიზისების ალბათობა ძალიან მაღალია. განსაკუთრებით, გარდამავალი დემოკრატიის ქვეყნებში.
ხალხი ბიულეტენად კი არ უნდა გჭირდებოდეს, მას პასუხისმგებლობაც უნდა გაუნაწილო. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მერწმუნეთ, ამომრჩევლის ქცევა ადეკვატური იქნება.
ნათია ხურცილავა, ახალი თაობა