16 დეკემბერს თელავში საქართველოს პრეზიდენტის ინაუგურაციის პარალელურად გაერთიანებული ოპოზიციის აქცია იყო დაგეგმილი, თუმცა ოპოზიციას თელავამდე ჩასვლის საშუალება არ მიეცა. მათ სამართალდამცავებმა ბარიერები შეუქმნეს და სათადარიგო გზით ჩასვლა შესთავაზეს, რასაც ოპოზიცია არ დათანხმდა. 17 დეკემბერს კი ოპოზიციონერი დავით კირკიტაძე დააკავეს. ხელისუფლება სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობაზე საუბრობს, ოპოზიცია კი კონსტიტუციური უფლების – სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვაზე საუბრობს.
ამ თემაზე „ახალი თაობა“ იურისტს, მეოთხე პრეზიდენტის, გიორგი მარგველაშვილის, ყოფილ მრჩეველს მართლმსაჯულების საკითხებში კახა კოჟორიძეს ესაუბრა.
_ 16 დეკემბრის ვითარების დროს ხელისუფლება სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობაზე საუბრობს, ხოლო ოპოზიცია კონსტიტუციური უფლების – გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვაზე. თქვენ როგორ აფასებთ ამ ვითარებას?
_ ეს კომპლექსური საკითხია და ზუსტი სამართლებრივი დიაგნოზი დასმა გამიჭირდება, ვინაიდან ეს სამართალდამცავი ორგანოების კომპეტენციაა.
რიგ შემთხვევებში დანაშაულის ნიშნები იყო, როდესაც საუბარი იყო ძალადობრივ ქმედებებზე.
ასევე იყო კონსტიტუციური უფლებების შეზღუდვის ნიშნები. ჩემთვის გაუგებარი დარჩა პოლიციის არგუმენტაცია, რატომ მოხდა გამოხატვის და გადაადგილების თავისუფლების შეზღუდვა. როდესაც სახელმწიფო ორგანო მოქალაქეს უზღუდავს რაიმე კონსტიტუციურ უფლებას, ეს ყოველთვის უნდა იყოს დასაბუთებული. ეს არის კონსტიტუციური ვალდებულება.
ჩვენ მოვისმინეთ პოლიციის ზოგადი განმარტება, რომ უსაფრთხოებისთვის არის საჭირო, რომ ამ გზაზე არ წასულიყვნენ და წასულიყვნენ სხვა გზაზე, მაგრამ ეს არის ძალიან ზოგადი განცხადება და ამას იურიდიულად დასაბუთება არ ჰქვია. კონკრეტულად უნდა იყოს ახსნილი, მაინცდამაინც იმ გზაზე წასვლა რა პრობლემას უქმნის უსაფრთხოებას, რატომ არის სხვა გზაზე წასვლა საჭირო. რატომ არ შეეძლო პოლიციას, რომ განცხადება გაეკეთებინა წინა დღეებში და მარშრუტის შესახებ ოპოზიციისთვის ინფორმაცია წინა დღეებში მიეწოდებინა. მით უმეტეს, რომ ცნობილი იყო, რომ ოპოზიცია მართავდა იქ წასვლას და აქციის გაკეთებას. პოლიციის ვალდებულებაა უზრუნველყოს კონსტიტუციური უფლებების სრულყოფილად რეალიზების საშუალება. მათ შორის იმ ადამიანებისთვისაც, რომელთა მოქმედებებიც შესაძლოა პოლიტიკური თანამდებობის პირებისთვის მიუღებელი იყოს.
აქედან გამომდინარე ჩემთვის გაუგებარი დარჩა კონსტიტუციური უფლებების შეზღუდვის დასაბუთება. შეიძლება არგუმენტი მათ ჰქონდეთ, მაგრამ ეს საჯაროდ დასაბუთებულად არ თქმულა.
_ დავით კირკიტაძის დაკავებას როგორ შეაფასებთ? ხომ არ მიეცემა ამას პოლიტიკური სარჩული?
_ ჩვენ დავინახეთ სხვადასხვა სამართალდარღვევები და შეიძლება იყოს იქ დანაშაულის ნიშნები. მე არ შემისწავლია ეს დარღვევები და ვერ ვიტყვი იმას, კირკიტაძის ქმედებაში იყო თუ არა დანაშაულის ნიშნები. ზოგადად კადრები ყველამ ვნახეთ, მაგრამ ამას სჭირდება პროფესიული შეფასება და ამ მასალების ნახვა და გაანალიზება. შესაძლებელია იყო კიდევაც დანაშაულის ნიშნები.
გავრცელებულ კადრებში ეს ადამიანი შეხლა-შემოხლაში მონაწილეობდა და იყო კიდევაც დანაშაულის ნიშნები. ამას სჭირდება პროფესიული შეფასება. რაც ინაუგურაციის დროს ხდებოდა, ყველაფრისთვის დეტალურად თვალ-ყური არ მიმიდევნებია.
მაგრამ, აქ მინდა მნიშვნელოვან გარემოებას გავუსვა ხაზი _ კანონი და სამართალი ყველასთვის ერთნაირად უნდა ამოქmედდეს. თუ სახელმწიფო ერთ კონკრეტულ პირს მოსთხოვს კანონის განუხრელად დაცვას და სხვას არ მოსთხოვს, ეს იქნება შერჩევითი მართლმსაჯულების ნიშნები.
ეს ბევრად უფრო დამაზიანებელია სახელმწიფოსთვის, ვიდრე კონკრეტული პირის დაკავება ან არდაკავება. სახელმწიფოს ვალდებულებაა, რომ უზრუნველყოს, რომ წესრიგი დაცული იყოს ადამიანების მიერ და თუ რომელიმე ადამიანი კანონს არღვევს, მაშინ მიუხედავად იმისა, ვინ არის დამრღვევი, რომელი პოლიტიკური ძალის მხარდამჭერი ან მოწინააღმდეგეა, მას უნდა დააკისროს კანონით გათვალისწინებული ვალდებულება.
თუ შეიქმნა ისეთი შთაბეჭდილება, რომ კანონით დაკისრებული ვალდებულება შეიძლება დაეკისროს ერთ კონკრეტულ ადამიანს და არ დაეკისროს სხვას და ეს განსხვავება მოხდეს პოლიტიკური შეხედულებებიდან გამომდინარე, მაშინ ეს იქნება ძალიან ცუდი. იმიტომ, რომ მითითება მოხდება შერჩევით მართლმსაჯულებაზე, რაც ყველა ქვეყნისთვის დამაზიანებელია.
როცა ასეთ საკითხებზე ვმსჯელობთ, გამოსავალი ყოველთვის ძალიან მარტივია ხოლმე, ეს სიმარტივე კანონის პრინციპებშია, მაგრამ სამწუხაროდ ხდება ხოლმე პარტიული მოტივაციებით წაკითხვა და კეთდება სხვადასხვაგვარი ინტერპრეტაციებით შეხედვა კანონისთვის.
ოპოზიციას ასე აწყობს და ასე შეხედავს მას, ხოლო ხელისუფლებას ისე აწყობს და ისე შეხედავს. ამასობაში ზიანდება მართლწესრიგი და ის რეგულაციები რაც არსებობს და უნდა არსებობდეს სახელმწიფოში, ანუ სახელმწიფო ზიანდება.
_ შერჩევითი მართლმსაჯულების ნიშნებს ხედავთ, თუ რაზე მიანიშნებთ?
_ რაც მოხდა ინაუგურაციის დღეს, ეს იყო მრავალი ქმედება, რომელიც შეიცავდა სამართალდარღვევის და შესაძლოა დანაშაულის ნიშნებს, მაგრამ ამ მრავალი შემთხვევიდან თუ ერთ ადამიანთან მიმართებაში მოხდება პასუხისმგებლობის გამოკვეთა, მაშინ როდესაც სავარაუდოდ დამრღვევები სხვა მხარესაც იყვნენ, ეს აჩენს შერჩევითი მართლმსაჯულების ნიშნებს.
სახელმწიფომ და შსს-მ უნდა განმარტოს, ამ მრავალი დარღვევიდან მაინცდამაინც ეს რატომ იქნა შერჩეული, სხვა რატომ არის ამასთან შედარებით ნაკლებად მნიშვნელოვანი და ა. შ. ეს განმარტებები ვერ მოვისმინე.
პირდაპირ კი არ ვამბობ, რომ ეს შერჩევითი მართლმსაჯულებაა, მაგრამ თუ შესაბამისი დასაბუთება არ იქნება, მაშინ ასეთი შეფასებები გაჩნდება და ეს დააზიანებს შსს-საც, სახელმწიფოსაც და თითოეულ ჩვენთაგანსაც.
მე ამის შესაბამისი დასაბუთება ვერ დავინახე. თუმცა, შსს-მ აღნიშნა, რომ შესაბამისი გამოძიება მიმდინარეობს და ამ შედეგების შესახებ ჩვენ მივიღებთ დამატებით ინფორმაციას და გვექნება შეფასების შესაძლებლობა.
ამ ეტაპზე ეს კითხვები, რაც მე დავსვი არსებობს.
_ ახსენეთ გამოძიების მიმდინარეობა, ხშირად გვსმენია ამის შესახებ, თუმცა ბევრ შემთხვევაში ბოლო არ უჩანს გამოძიებას.
_ კი ბატონო, ხშირ შემთხვევაში ესეც არის ერთ-ერთი პრობლემა.
_ ანუ თქვენ ითხოვთ, რომ ყველა საკითხი დეტალურად იყოს შესწავლილი, ყველა მხარის, მათ შორის ისიც, რატომ შეუქმნეს ოპოზიციას ბარიერები?
_ რა თქმა უნდა. დაძაბულობა დაიწყო სწორედ იმის გამო, რომ ოპოზიციის წარმომადგენლებს შეექმნათ ბარიერები. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, ამ ბარიერების შესახებ სათანადო არგუმენტაცია მე ვერ მოვისმინე. კი, საზოგადოებრივი უსაფრთხოება და ა. აშ. არის ის საფუძვლები, რა შემთხვევაშიც შეიძლება შეიზღუდოს გამოხატვის თავისუფლება ზოგადად. ეს შეიძლება, მაგრამ ამას კონკრეტულ შემთხვევაში კონკრეტული დასაბუთება სჭირდება.
თუ რამე ისეთი ინფორმაციაა, რაც ჩვენ არ ვიცით და შსს-ს აქვს მხოლოდ, შესაძლებელია თეორიულად ასეთი რამეც წარმოვიდგინოთ, თუმცა ამას სჭირდება საზოგადოებისთვის მიწოდება.
შსს თავად უნდა იყოს დაინტერესებული, რომ ადამიანებს, ვინც ცდილობს ობიექტურ შეფასებას, არ დარჩეთ განცდა, რომ შსს ადამიანებს, იქნება ეს ოპოზიცია თუ სხვა პირი, დაუსაბუთებლად უზღუდავდა კონსტიტუციური უფლებების რეალიზების საშუალებას.
ამ ეტაპზე მე ეს კითხვები მაქვს და ვნახოთ, მოვისმენთ თუ არა ამ კითხვებზე დასაბუთებულ პასუხებს.
იაგო ნაცვლიშვილი, ახალი თაობა