გიგი გიგიაძე: „ტრამპმა მთელ მსოფლიოს ტარიფები დაუწესა. მაგრამ ამ სიაში რუსეთი არ არის. პუტინის რეჟიმი არასოდეს იქნება მონდომებული, რომ სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე წავიდეს”
„ახალი თაობის” კითხვებს ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრის უფროსი მკვლევარი, გიგი გიგიაძე პასუხობს.
– ბატონო გიგი, როგორც ვხედავთ, ვაშინგტონიდან ტონი არ იცვლება. ამერიკელი მაღალჩინოსნები კვლავ აგრძელებენ საქართველოს ხელისუფლების კრიტიკას. ამჯერად, ჯო უილსონის შემდეგ, ამერიკის ვიცე-პრეზიდენტმა, ჯეი დი ვენსმა, განაცხადა, რომ ოპონენტების დევნით დემოკრატია ვერ დაისადგურებს. ტრამპის ადმინისტრაციის წარმომადგენლებს საქართველოს ხელისუფლებისთვის რისი თქმა სურთ?
– ამერიკის ახალი ადმინისტრაციის მხრიდან ეს იყო პირველი გამოხმაურება საქართველოს ხელისუფლების მიმართ. ეს გზავნილები პირდაპირ ცხადყოფს, რომ მოლოდინი, რომელიც “ქართულ ოცნებას” ჰქონდა იმასთან დაკავშირებით, რომ ტრამპის ადმინისტრაციასთან მეგობრული ურთიერთობის დამყარებას შეძლებდა, არ გამართლდა. მათ ძალიან მკაცრი შეფასება მიიღეს იმ მოვლენებთან დაკავშირებით, რასაც ადგილი აქვს საქართველოში. ამან კიდევ ერთხელ ცხადყო, რომ ამერიკის ახალი ადმინისტრაცია ძალიან საღად, ძალიან კონკრეტულად აფასებს ჩვენს ქვეყანაში არსებულ რეალობას. ეს მიდგომა მომავალშიც გაგრძელდება. მსგავსი გზავნილები მეტყველებს იმაზე, რომ ის მდგომარეობა და უკანონობა, რაც საქართველოში არის, ამაზე ამერიკელები თვალს არასოდეს დახუჭავენ. ამერიკის ვიცე-პრეზიდენტი ამაზე მკაფიოდ საუბრობს.
– “მეგობარი აქტის” ინიციატივამ “ქართული ოცნება” რატომ გააღიზიანა?
– “მეგობარი აქტი” არის ძალიან კარგი დოკუმენტი, რომელიც საქართველოს დეფაქტო ხელისუფლებას პირდაპირ ეუბნება, მას შემდეგ, როცა ამ დოკუმენტს მიიღებენ და გაივლის ყველა შიდა პროცედურას. ეს დოკუმენტი ძალიან კონკრეტულად აღწერს იმ სანქციებს, რომლებიც დაუწესდებათ “ოცნების” წარმომადგენლებს. ასევე რეჟიმის იმ მხარდამჭერებსა და გამაძლიერებლებს, რომლებიც ბოლო პერიოდის მანძილზე მონაწილეობას იღებენ სამშვიდობო პროტესტის ძალადობრივ ჩახშობაში. გარდა ამისა, ისიც მნიშვნელოვანია, რომ ამ დოკუმენტში საუბარია რუსეთთან და ჩინეთთან ურთიერთობაზე. ამერიკის შესაბამის უწყებებს დაევალებათ შესაბამისი ინფორმაციების მოკვლევა. ამ დოკუმენტის საფუძველზე ყველა ის პირი, ვინც შემჩნეული იქნება ამ სახის ურთიერთობებში, ძალიან მკაცრ სანქციებს დაექვემდებარება ამერიკის შეერთებული შტატების მხრიდან. ამიტომ ეს დოკუმენტი უსიამოვნო რეალობაა საქართველოს დე ფაქტო ხელისუფლებისთვის.
– რატომ არ იგრძნობა ევროკავშირისგან მკაცრი ტონი და შეფასებები თურქეთის ხელისუფლების მიმართ? ერდოღანი იგივე მეთოდებით ებრძვის ოპონენტებს, როგორც “ქართული ოცნება”.
– მე ვერ ვიტყოდი, რომ ევროკავშირის ქვეყნები კრიტიკულად არ არიან განწყობილნი ერდოღანის მიმართ. ეს ასე არ არის. ჩვენ ბევრი მძაფრი განცხადება ვიხილეთ თურქეთში მიმდინარე პროცესებთან დაკავშირებით. რაც თურქეთში ხდება, ეს ეწინააღმდეგება ევროპულ ფასეულობებს. ამ მეთოდებს იგივე შეფასება ექნება, რაც საქართველოს ხელისუფლების შემთხვევაში იყო. ნებისმიერი გადაცდომა, ძალის არამიზნობრივი გამოყენება იქნება ძალიან მკაცრად დაგმობილი. არა მგონია, ამ კუთხით რაიმე სახის შეღავათი გაეცეს. არა მგონია, რომ ევროკავშირი თვალის დახუჭვას ცდილობდეს, ან ნაკლებად მძაფრი რეაქცია ჰქონდეს.
– საფრანგეთში, მარინ ლე პენს საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობის მიღება აუკრძალეს. “ქართული ოცნების” პროპაგანდა ამ მოვლენას საკუთარი რეპრესიული აპარატის გასამართლებლად იყენებს. როგორ ფიქრობთ, საზოგადოებას აქვს შესაბამისი ინფორმაცია, რომ ტყუილ-მართალი ერთმანეთისგან გაარჩიოს?
– ცხადია, ის პროცესები, რომელიც ახლა ევროპაში მიმდინარეობს, შეგვიძლია შევაფასოთ, როგორც ნათელი მაგალითი მიმდინარე დაპირისპირებებისა მემარჯვენე ძალებსა და ამ სახელმწიფოების მმართველ პარტიებს შორის. ეს ძალიან სწორი გადაწყვეტილება იყო მარინ ლე პენის პარტიის მიმართ. ასევე ჩვენ ვხედავთ, რომ გერმანიაში გაძლიერდა პარტია “ალტერნატივა გერმანიისთვის” პრორუსული, ანტიამერიკული და ანტიევროკავშირული გზავნილებით. საფრანგეთის შემთხვევაში კარგი დინამიკა ვიხილეთ. სწორად შეფასდა გადაცდომები. გერმანიაში კი “ალტერნატივა გერმანიისთვის” აგრძელებს თავის საქმიანობას და პოპულარულიც არის. რუსეთი ცდილობს, თავისი საცეცები და დასაყრდენი გააძლიეროს მთელს ევროპაში.
– მარინ ლე პენის დაკავებით, შესაძლოა, მან საკუთარი თავი მსხვერპლად წარმოაჩინოს. როგორ ფიქრობთ, მაკრონის ეს გადაწყვეტილება, რომლის მიხედვით, ლე პენს პოლიტიკურ საქმიანობაში მონაწილეობის მიღება ეკრძალება, სწორი გადაწყვეტილება იყო?
– მარინ ლე პენის საქმე დამოუკიდებელმა სასამართლომ გამოიძია. რამდენად შეძლებს ლე პენის პარტია ამ საკითხის სათავისოდ შემობრუნებას, ნაწილობრივ ამ კითხვას პასუხი წინა კითხვიდან გაეცა. ეს არის უფრო განგრძობითი დაპირისპირება, რომელშიც საღმა აზრმა უნდა გაიმარჯვოს. უნდა გაიმარჯვოს დასავლურმა ცივილიზაციამ, დასავლურმა დემოკრატიამ, ადამიანის უფლებებმა, სამართლებრივმა სახელმწიფომ. სხვა შემთხვევაში ჩვენ შეიძლება საკმაოდ სავალალო შედეგი ვიხილოთ. პროცესი გრძელდება. პრორუსული ძალები შეეცდებიან, ყველგან მაქსიმალურად წაახალისონ და გააძლიერონ საკუთარი მხარდამჭერები, რათა ევროპის კონსოლიდაცია ვერ შედგეს.
– რამ გამოიწვია ულტრამემარჯვენე პარტიების გაძლიერება ევროპაში?
– ამ ყველაფერზე დიდ გავლენას ახდენს საომარი პროცესი, რუსეთის ომი უკრაინაში. მაგრამ ამას ჰქონდა თავისი წინაპირობები. ეს იყო უკონტროლო მიგრაციის შედეგი. ამ კუთხით დიდი უკმაყოფილება იყო მმართველი ელიტების მიმართ. ეს პრობლემები ძალიან კარგად გამოიყენა რუსეთმა, რომელსაც ამ პარტიებთან სტრატეგიული კავშირები აქვს. შესაბამისად, ეს არის წინაპირობა, მიგრაცია, ეკონომიკური სირთულეები. უკრაინაში მიმდინარე ომი, გერმანიაში კი გაზრდილი კრიმინალი ვნახეთ. “ალტერნატივა გერმანიისთვის” თავის ამომრჩეველეს არწმუნებს, რომ ის უფრო მკაცრ და ხისტ პოლიტიკას გაატარებს. რეალურად სულ სხვა ფაქტორები იმალება. ისინი ეწინააღმდეგებიან გერმანიის ევროკავშირში წევრობას, ეწინააღმდეგებიან რუსეთისთვის სანქციების დაწესებას. ისინი ამ მოცემულობას საკუთარი ამომრჩევლების რაოდენობის გასაზრდელად იყენებენ.
– ახლო აღმოსავლეთში ვითარება იძაბება. ტრამპის ინიციატივას, რომ ღაზას სექტორი ახალი აღმოსავლეთ რივიერა უნდა გახდეს, როგორ შეაფასებდით? რამდენად რეალისტურია ეს გეგმა?
– ღაზას სექტორის გეგმა ფიზიკურად განუხორციელებელია. ფიზიკურად წარმოუდგენელია, რომ ორი მილიონი პალესტინელი სხვა ტერიტორიაზე გადაასახლო. ტრამპის ადმინისტრაციას ბევრი სხვა საკითხი აქვს გადასაწყვეტი. უმთავრესი მაინც არის უკრაინის თემა. ტრამპი თავის ამომრჩეველს დაჰპირდა, რომ 24 საათში დაამთავრებდა ამ კონფლიქტს. მესამე თვე დაიწყო და ამ კუთხით არანაირი პროგრესი არ არის. არც დათმობა. რუსეთი უფრო აძლიერებს თავდასხმებს უკრაინაზე.
– ამერიკის შეერთებული შტატები თამაშობს მედიატორის როლს რუსეთ-უკრაინის ომის მოგვარებაში. თავდაპირველად ამერიკის ახალ პრეზიდენტს ჰქონდა მოლოდინი, რომ რუსეთის გათვალისწინების შემთხვევაში პუტინი გარკვეულ დათმობებზე წავიდოდა, მაგრამ სრულიად განსხვავებული სურათი მივიღეთ. რატომ ჰქონდა ტრამპს იმის მოლოდინი, რომ დიპლომატიური კუთხით შეძლებდა კრემლთან საერთო ენის გამონახვას?
– ძალის დემონსტრირების და კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმის გარეშე იმაზე ფიქრი, რომ პუტინი და მისი რეჟიმი გარკვეულ დათმობებზე წავლენ, არის აბსურდი. იმის ილუზიის შექმნა, რომ შეიძლება პუტინის დაყოლიება არ იყო სწორი. ეს ილუზია თანდათანობით ქრება. ტრამპმა მთელ მსოფლიოს ტარიფები დაუწესა, მაგრამ ამ სიაში რუსეთი არ არის. პუტინის რეჟიმი არასოდეს იქნება მონდომებული, რომ სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე წავიდეს. მათ არანაირი ინტერესი არ გააჩნიათ, რომ ეს კონფლიქტი დასრულდეს. პუტინმა ხელი მოაწერა 160 ათასი მოქალაქის გაწვევას ომის ხაზზე. ტრამპის ძალისხმევამ საპირისპირო შედეგი გამოიღო. რუსეთმა გააძლიერა თავისი საომარი მოქმედებები.
კოტიკო გოგინაშვილი