იაგო ნაცვლიშვილი, ახალი თაობა
სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა მთავარი არხის ეთერში გასულ სიუჟეტზე გამოძიება დაიწყო, რომელიც პანდემიასთან დაკავშირებულ საკითხებს შეეხებოდა და რომლის მიხედვითაც, ფულს უხდიდნენ ადამიანებს, რათა ეთქვათ, რომ კონკრეტული ადამიანი კოვიდ 19-ით გარდაიცვალა, მაშინ როცა, სხვა დაავადებით გარდაიცვალა. სიუჟეტის რესპონდენტები სუს-ში დაიბარეს. უფრო მეტიც, სუს-ში დაიბარეს ისინიც, ვინც სოციალურ ქსელში ამ თემაზე რაიმე პოსტი ან პოსტის ქვეშ კომენტარი გამოაქვეყნა. მათ შორის სუს-ში დაიბარეს ბლოგერი ნინო ჭელიძე და რესპუბლიკური პარტიის თავმჯდომარე ხათუნა სამნიძე.
ეს არის საქმის გამოძიების სურვილი თუ ჩნდება განცდა, რომ წინასაარჩევნოდ ადამიანები დააშინონ, რათა მათ ვერ გაბედონ კრიტიკული აზრის გამოხატვა და მედია მოერიდოს კრიტიკულ მასალებს? ამ საკითხებზე “ახალ თაობასთან” ინტერვიუში საუბრობს “საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის” ხელმძღვანელი გიორგი მშვენიერაძე.
– ვნახეთ სუს-ში დაბარებების პირველი სერია ტელევიზიაში გასულ სიუჟეტთან დაკავშირებით და შემდეგ ფეისბუქში გამოქვეყნებულ პოსტებთან დაკავშირებით და არა მხოლოდ პოსტებზე, არამედ კომენტარებზეც კი ადამიანებს იბარებენ გამოკითხვაზე. საით მივდივართ?
– ზოგადად ვერანაირ პრობლემას ვერ ვხედავ, რომ ეთერში გასული სიუჟეტი გამოიწვევს საგამოძიებო ორგანოების დაინტერესებას, მაგრამ არა იმიტომ, როგორ და რა ფორმით გააკეთა ეს ჟურნალისტმა, არამედ იმიტომ, რომ სიუჟეტი შესაძლოა აღწერდეს დანაშაულს და თუ ამით გამოძიება დაინტერესდება, ამაში პრობლემას ვერ ვხედავ. პირიქით, მივესალმები, თუკი მედიაში გავრცელებული მასალის შემდეგ, სადაც დანაშაულზეა საუბარი და თუ ამ დროს გამოძიება დაიწყება, ეს ცუდი არ არის. ამით მედიაც უკეთესად შეასრულებს თავის მოვალეობას, რომ იყოს მაკონტროლებელი.
პრობლემა ის არის, რომ ჩნდება კითხვა, ამას სამართალდამცავი ორგანოები ხომ არ იყენებენ ე. წ. მსუსხავი ეფექტისთვის, რომ ჟურნალისტების დაბარებამ საგამოძიებო ორგანოებში, ნაცვლად თანამშრომლობისა, არ შეიძინოს ისეთი შინაარსი, რომ მას აკონტროლებენ ან სჯიან საგამოძიებო უწყებებში დაბარებებით. ანუ ამან არ უნდა შეიძინოს სხვა ელფერი.
ეს ხდება განსაკუთრებით იმ ვითარებაში, როდესაც სუს-ის მიმართ და ზოგადად საგამოძიებო ორგანოების მიმართ ნდობა დაბალია ჩვენს ქვეყანაში, ამიტომ ამან გააჩინა ასეთი განცდა და აჩენს ყოველთვის. აჩენს შთაბეჭდილებას, რომ სუსი დაინტერესებულია არა გამოძიებით, არამედ ფაქტის გავრცელებით არის შეშფოთებული. მათ შორის ხელისუფლებისგან ასეთი გზავნილები უფრო მოდის. ამიტომ არის პრობლემა.
– თან საეჭვოდ დაემთხვა სუს-ში დაბარებები იმ პერიოდს, როდესაც კალაძემ გაილაშქრა 3 კრიტიკული ტელეარხის წინააღმდეგ და ესეც ხომ არ ამძაფრებს კითხვებს?
– აქ, მე მგონი, ხელისუფლების კომპლექსურ გადაწყვეტილებასთან გვაქვს საქმე. თითქოს იმსჯელეს მმართველ გუნდში და გადაწყვიტეს, რომ სხვადასხვა კუთხიდან წამოიწყონ შეტევა და კონკრეტულ შედეგამდე მივიდნენ ამ შეტევით. ასეთი შთაბეჭდილება ნამდვილად დატოვა ამ ყველაფერმა.
– ეს იმუშავებს საზოგადოების დაშინების თვალსაზრისით? იმ ვითარებაში, როდესაც ყველამ ვიცით, რომ სუსი ერევა ხოლმე საარჩევნო კამპანიაში, ამ მხრივაც ხომ არ დაინახეთ პრობლემა?
– ის ხალხი, ვინც დაიბარეს, არა მგონია, იმ კატეგორიის ადამიანები იყვნენ, რომლებსაც ასეთი დაბარებები აშინებდეთ. თუმცა, მთავარი ის არ არის, ამ ხალხს ეშინია თუ არა, მთავარი ის არის, რა არის სუს-ის მიზანი. როგორც ვახსენე, მიუხედავად იმისა, რამდენად გულადი მასპინძელი დახვდება ამ პროცესს, ეს არის მსუსხავი ეფექტი და ჩვენ ეს უნდა გვესმოდეს.
ვინმე დარწმუნებული რომ იყოს, რომ სუს-ს მართლა გამოძიების ჩატარება უნდა და ფაქტი დაადგინოს და დანაშაულის გამოკვეთის შემთხვევაში დამნაშავე დასაჯოს, მაშინ პირიქით, ეს შესაძლოა დადებითადაც კი ჩათვლილიყო. მაგრამ იმ ვითარებაში, როდესაც ასეთი მოლოდინი არ არსებობს და მოლოდინია, რომ გაარკვიონ, საიდან მიიღო მედიამ ეს ინფორმაცია, ვინ რა იცის და რატომ აკეთებს, ეს უკვე სხვა ტიპის გზავნილია საზოგადოებისთვის და ეს ბადებს ეჭვებს.
– საზოგადოებამ რა უნდა გავაკეთოთ იმისათვის, რომ ამ მსუსხავი ეფექტის მოცემულობა არ მივიღოთ რეალობად?
– ამის პირველი სწორი ნაბიჯი არის საჯარო რეაგირება. შესაძლოა მოკლევადიან პერიოდში ჰქონდეს რაღაც ეფექტი, რომ აი, ამათ იბარებენ და ჩვენ რას გვიზამენ, მაგრამ საბოლოო ჯამში, ამას საზოგადოებაზე ვერ ექნება გავლენა.
მე, პირადად, რომ მიბარებდნენ საგამოძიებო ორგანოებში, ძალიან მარტივად ვუპასუხებდი და ვეტყოდი, რომ შეუძლიათ მიმართონ სასამართლოს და ამ გზით მომხდარიყო ჩემი გამოკითხვა. მე, პირადად, სუს-ის შენობაში გამოკითხვის გზას არ ავირჩევდი. იმიტომ, რომ მე გამოკითხვის პროცედურა მესმის, როგორც თანამშრომლობის პროცედურა, როდესაც საგამოძიებო ორგანოები დაინტერესებულები არიან, შესაძლოა შენგან მართლა მიიღონ ინფორმაცია და შენ კი არ გიბარებდნენ კაბინეტებში, შენობებში, რომელზეც საზოგადოებას ცუდი განცდა აქვს, არამედ იმისათვის, რომ მან მოაგროვოს საჭირო ინფორმაცია. სამწუხაროდ, ჩვენ ამ ფორმატში ჯერ ვერ გადავედით.
– კალაძის ქმედებას როგორ აფასებთ, როდესაც ის იწყებს ტელესიუჟეტების განხილვას და ალტერნატიულ სიუჟეტებს სთავაზობს საზოგადოებას. ხომ არ არის ეს პირდაპირ გალაშქრება კრიტიკული მედიისა და გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგ?
– ამას შესაძლოა სხვადასხვანაირი აღქმა ჰქონდეს, მაგრამ უცნაური ის არის, რომ კალაძემ მერიაში ერთგვარი ტელევიზია შექმნა. ასეთი აღქმა შეიძლება ჰქონდეს ამ პროცესს. ზოგადად არ არის თვითმმართველობის ან ადმინისტრაციული ორგანოების საქმე, რომ ტელევიზიები ჰქონდეთ, რომლებიც ბიუჯეტიდან დაფინანსდება. ეს ყველას კარგად უნდა ესმოდეს.
არაფერი ცუდი არ არის, თუ პოლიტიკოსი კახა კალაძე მიმართავს ამ გზას, მაგრამ არა – ადმინისტრაციული ორგანო. ამაზე უნდა იფიქროს ყველამ. გამოხატვის უფლება აქვს ყველას, მაგრამ ამაში თვითმმართველობის ფული ნამდვილად არ უნდა იხარჯებოდეს.